Sindrom Keletihan Melampau, atau Chronic Fatigue Syndrome (CFS), ialah keadaan kompleks yang menyebabkan seseorang berasa sangat letih berpanjangan, walaupun selepas rehat. Ia bukan sekadar keletihan biasa – malah boleh menjejaskan aktiviti harian, pekerjaan, dan kualiti hidup.
Punca sebenar CFS masih belum difahami sepenuhnya, tetapi kajian mendapati ketidakseimbangan hormon mungkin memainkan peranan penting. Mari kita lihat bagaimana hormon mempengaruhi sindrom ini.
1. Apa Itu Sindrom Keletihan Melampau (CFS)?
CFS dicirikan oleh gejala berikut:
- Letih melampau lebih daripada 6 bulan.
- Tidak segar walaupun cukup tidur.
- Sakit otot atau sendi tanpa sebab jelas.
- Masalah ingatan atau tumpuan (“brain fog”).
- Simptom bertambah teruk selepas aktiviti fizikal/mental (post-exertional malaise).
Kerana simptomnya mirip penyakit lain, CFS sering sukar didiagnosis.
2. Peranan Hormon dalam Tubuh
Hormon ialah “utusan kimia” badan yang mengawal tenaga, metabolisme, mood, dan tindak balas stres. Antara hormon utama yang dikaji dalam CFS termasuk:
- Kortisol (hormon stres)
- Adrenalin & norepinefrin (hormon kecemasan)
- Hormon tiroid
- Melatonin (hormon tidur)
- Hormon seks (estrogen, progesteron, testosteron)
3. Hubungan Kortisol dan CFS
Kortisol dihasilkan oleh kelenjar adrenal sebagai tindak balas terhadap stres.
- Pesakit CFS sering mempunyai tahap kortisol rendah.
- Kekurangan kortisol boleh menyebabkan rasa letih, daya tahan rendah terhadap stres, dan masalah tidur.
- Sesetengah saintis percaya ini menunjukkan sistem HPA axis (hipotalamus–pituitari–adrenal) terganggu.
4. Hormon Tiroid dan Keletihan
Hipotiroidisme (tiroid rendah) boleh menyebabkan simptom serupa dengan CFS:
- Mudah letih.
- Berat badan naik.
- Kulit kering, rambut gugur.
- Mood murung.
Walaupun CFS bukan semestinya disebabkan tiroid rendah, pemeriksaan fungsi tiroid biasanya dilakukan untuk menolak kemungkinan ini.
5. Melatonin dan Gangguan Tidur
Ramai pesakit CFS melaporkan masalah tidur – sama ada insomnia, tidur tidak nyenyak, atau sukar bangun pagi. Kajian menunjukkan hormon melatonin mereka mungkin tidak seimbang, menyebabkan gangguan kitaran tidur-bangun.
Gangguan Tidur: Bagaimana Hormon Mempengaruhi Kualiti Rehat Anda
6. Hormon Seks dan Wanita dengan CFS
Wanita lebih cenderung mengalami CFS berbanding lelaki. Ada teori bahawa perubahan hormon seks (estrogen dan progesteron) sepanjang kitaran haid atau selepas menopaus boleh memburukkan simptom keletihan.
7. Bagaimana Rawatan Boleh Dibantu?
Tiada penawar khusus untuk CFS, tetapi rawatan boleh difokuskan pada mengawal simptom:
- Terapi tidur → menstabilkan melatonin & rutin tidur.
- Pengurusan stres → meditasi, yoga, atau teknik relaksasi untuk menyokong keseimbangan kortisol.
- Ubat atau suplemen hormon (hanya jika disahkan kekurangan, contohnya tiroid rendah).
- Pemakanan seimbang & senaman ringan → boleh bantu menstabilkan hormon semula jadi.
Kesimpulan
Walaupun punca sebenar Sindrom Keletihan Melampau masih misteri, kajian menunjukkan hormon memainkan peranan penting dalam keletihan kronik ini – terutamanya kortisol, tiroid, melatonin, dan hormon seks.
Memahami hubungan antara hormon dan CFS boleh membuka jalan kepada rawatan yang lebih berkesan. Jika anda sering mengalami letih melampau tanpa sebab jelas, berjumpalah dengan doktor untuk pemeriksaan, termasuk ujian hormon.
Dengan rawatan dan pengurusan gaya hidup yang betul, pesakit CFS masih boleh mencapai kualiti hidup yang lebih baik.
Lebih banyak artikel menarik di sini : Sindrom Kelesuan Kronik
